هر دین و آیینی دارای یک منجی ست،از آیین های عجیب و غریب الحادی گرفته تا ادیان الهی مانند اسلام و مسیحیت و یهودیت...
در اسلام نیز مانند سایر ادیان و آیین ها از منجی سخن به میان است که در آخرالزمان ظهور کرده و جهان را از شر و شرارت پاک خواهد کرد. مسئله ی ظهور مهدی(عج) در اسلامی امری ست که همه ی مسلمانان بر روی آن اتفاق نظر داشته و تنها اختلاف شان بر سر موضوع تولد آن حضرت است.
در منابع اسلامی و غالبا شیعی برای ظهور منجی نشانه های ذکر شده که اهل بیت آنان را به منظور آگاهی بخشی به شیعیان و منتظران آن حضرت بیان فرموده اند.
در این مقاله ی چند قسمتی نیز ما صرفا جهت آگاهی بخشی به تبیین و تحلیل یکی از نشانه های ظهور یعنی خروج سفیانی میپردازیم.اگر بخواهیم سفیانی را در یک بند معرفی کنیم باید بگوییم که وی از دشمنان اصلی مهدی(عج) میباشد که در آخر به دست خود آن حضرت(یا به دست سربازان حضرت) کشته میشود.
طبق روایات شیعه خروج سفیانی از نشانه های اصلی ظهور میباشد.
امام صادق(ع) میفرمایند: پیش از قیام مهدی(عج) 5 رخداد بزرگ پیش خواهد آمد: 1-قیام یمانی 2-قیام سفیانی 3-ندای آسمانی 4-فرو رفتن زمین 5-قتل نفس زکیه (کمال الدین ج2 ص649-650 ، غیبت طوسی ص267 ، بحار ج52 ص203-204)
باز هم از ایشان منقول است که فرمودند: سفیانی از نشانه های قطعی ظهور است که در ماه رجب خروج میکند و فتنه او 15 ماه به طول می انجامد،او 6 ماه میجنگد و بر منطقه ی وسیعی که شامل اردن،فلسطین،دشمق و...مسلط میگردد و 9 ماه بدون کم و کاست حکمرانی میکند(غیبت نعمانی ص300 ، بحار ج52 ص 248)
ایشان در حدیثی دیگر میفرمایند: برخی از علائم ظهور حتمی اند و تخلف ناپذیر از جمله ی آن خروج سفیانی ست(غیبت نعمانی ص300 ، بحار ج52 ص249)
امیرالمومنین علی(ع) فرمودند: از جمله ی علائم ظهور قائم(عج) خروج سفیانی با پرچم سرخ است که پرچمدار آن مردی از قبیله ی کلب است(بحار ج52 ص273)
امام سجاد(ع) میفرماید: ان امر القائم حتم من الله و امر السفیانی حتم من الله و لا یکون قائم الا سفیانی : ظهور قائم(عج) امری حتمی از جانب خداست و خروج سفیانی نیز امری قطعی از جانب خداوند است و در برابر هر قائمی یک سفیانی وجود دارد.(بحار ج52 ص182)
در روایتی آمده که به ترتیب قبل از ظهور اول صیحه آسمانی ،دوم خروج سفیانی،سوم خروج خراسانی،چهارم کشته شدن نفس زکیه،پنجم فرو رفتن زمین مکهرخ خواهند داد.(مهدی موعود-ترجمه ی جلد 13 بحار ص886)
روایت است که فردی خدمت امام محمد باقر(ع) بود،سخن از حضرت قائم به میان آمد،آن فرد گفت: امیدوارم به زودی قائم(عج) ظهور کند و سفیانی هم نباشد،حضرت فرمود: نه به خدا سوگند خروج سفیانی حتمی ست و ناچار و ناچار باید بیاید.(غیبت نعمانی ترجمه غفاری ص 418)
در روایتی نیز حضرت مهدی(عج) میفرمایند: هر کس قبل از خروج سفیانی و صیحه آسمانی ادعای مشاهده مرا کند دروغ گوست.(مهدی موعود-ترجمه جلد 13 بحار ص688)
روایات مربوط به سفیانی در منابع شیعه به عنوان نشانه ظهور و در منابع اهل سنت بیشتر به عنوان نشانه ی قیامت ذکر شده و همین تعدد روایات دلیلی بر قطعی بودن این رویداد-خروج سفیانی-دارد.
طبق روایات بالا ثابت شد که خروج سفیانی از علائم قطعی ظهور است،حال به مسائل دیگر پیرامون خروج این فرد میپردازیم.
(توجه داشته باشید که از بیش تر روایاتی که اشاره میکنیم در قسمت های بعدی مقاله استفاده خواهیم کرد لذا به این روایات دقت کافی را داشته باشد.)
نقل شده که سفیانی و خراسانی و یمانی در یک سال و یک ماه و یک روز خروج میکنند و در میان آنان پرچم یمانی از همه هدایت کننده تر است.(ارشاد ترجمه ی محلاتی ج2 ص350)
و طبق روایتی دیگر خروج سفیانی و قیام مهدی در یک سال خواهد بود(غیبت نعمانی ترجمه ی غفاری ص376 ، مهدی موعود-ترجمه جلد 13 بحار ص1021)
ونیز در بحار ج52 ص248 و ارشاد ج2 ص 375 بر همین موضوع که خروج سفیانی و یمانی در یک محدوده زمانی مشخص صورت میگیرد اشاره شده است.
لذا اگر بخواهیم بررسی مصداقی کنیم باید به این روایات توجه کامل داشته باشیم.
در مورد سفیانی دو دسته روایت وجود دارد: اول آنکه اشاره دارد به این که سفیانی فردی مشخص و معین است و دسته ی دوم اشاره به جریان بودن سفیانی دارد.
البته دسته ی اول روایات نیز به دو دسته قابل تقسیم اند: دسته ی اول روایاتی که اشاره به یک سفیانی دارند و دسته ی دوم اشاره به دو یا چند سفیانی...
اما آن دسته از روایات که قائل به جریان بودن سفیانی هستند در واقع میتوان از آن ها چنین برداشت کرد که شاید سفیانی یک جنبش و جریان باشد و صرفا فرد بودن آن مورد نظر نیست،که البته بررسی مصداقی هر کدام از این ها با یکدیگر متفاوت است.(به این موضوع در بخش های بعدی مقاله بیشتر خواهیم پرداخت)
در مورد نام و نشان سفیانی روایات متفاوت اند،برخی نام وی را عثمان بن عنسبه و برخی دیگر عبدالله گفته اند،البته بیشتر اهل تشیع وی را عثمان بن عنسبه خوانده اند و در مقابل اهل سنت بیشتر وی را عبدالله بن یزید معرفی کرده اند.
کمال الدین ج9 باب علائم ص679 اشاره به نام عثمان بن عنبسه دارد و کتاب الفتن حدیث773 ص189 وی را عبدالله معرفی کرده است. دلیل این تعارض و تناقض را نیز در بخش بعدی مقاله مقایسه خواهیم کرد.
البته به غیر از این تناقض در نام وی ، بر سر مدت حکمت و نسب وی هم اختلافاتی وجود دارد به آنها خواهیم پرداخت.
در مورد ویژگی های ظاهری وی آمده که وی فردی زشت صورت و آبله رو و چهار شانه است.(کفایة الموحدین ج3 ص402 ، منتهی الامال فصل 7)
علی(ع) روایت شده که فرمود: او دارای قامتی متوسط و چهار شانه ، چهره ای هراس انگیز ،کله ای درشت و صورتی پر آبله است به قیافه اش که مینگری وی را یک چشم میبینی!(بحار ج52 ص205)
مسئله ی یک چشم بودن سفیانی که البته روایاتش اندک است در مورد دجال هم صدق میکند. طبق نظر برخی محققین اینکه برخی از ائمه به این موضوع اشاره ای کوتاه و اندک کرده اند میتواند اشاره ای غیر مستقیم و کد گونه باشد به موضوع فراماسنوری و وابستگی دجال و سفیانی به آن...والله اعلم،البته به وابستگی سفیانی به غرب که در برخی از روایات آمده اشاره خواهیم کرد.
محمد بن مسلم از امام باقر(ع) نقل کرده که ایشان فرمودند: سفیانی فردی ست سرخ رو،زاغ چشم،دارای موهایی بور است،هرگز خدای را نپرستیده و مکه و مدینه را نمی بیند.( غیبت نعمانی ص306 ، بحار ج52 ص254)
دیگر مطالبی که خوب است در مورد سفیانی بدانید:
امیرالمومنین علی(ع) فرمودند: فرزند آن زن جگر خواره(هند) از آن سرزمین خشک و سوزان(وادی یابس) خروج میکند او دارای قامتی متوسط و چهارشانه و .......(بحار ج52 ص205)
پیش از قیام مهدی(عج) مردی از نسل ابوسفیان در منطقه ی شام خروج میکند و با تظاهر به دین داری،گروه زیادی از مسلمانان را میفریبد و به گرد خود می آورد. بخش گسترده ای از سرزمین های اسلام را به تصرف خویش در می آورد و بر مناطق 5 گانه شام،حمص،فلسطین و اردن سیطره می یابد و در کوفه و نجف به قتل و عام شیعیان میپردازد و برای کشتن و یافتن شیعیان جایزه تعیین میکند. (کمال الدین ص651 ،بحار ج52 ص215)